Ministar finansija u Vladi Republike Srpske Zoran Tegeltija nedavno je izjavio da je potrebno izvršiti analizu poreskih propisa i ujednačiti poresku politiku u Republici Srpskoj i Federaciji BiH, te da se mora isključiti svaki vid poreske konkurencije između entiteta. Ova izjava ministra finansija Republike Srpske duboko je problematična, i to iz dva osnovna razloga. Krenimo redom.

Prvi i manje značajan razlog jeste onaj čisto politički. Naime, ministar Tegeltija visokopozicionirani je funkcioner vladajućeg Saveza nezavisnih socijaldemokrata, partije koja snažno insistira na što autonomnijoj poziciji Republike Srpske unutar Bosne i Hercegovine. Slijedeći konsekventno takvu političku poziciju, nije jasno zbog čega se g. Tegeltija odjednom poziva na ujednačavanje poreskih sistema Federacije BiH i Republike Srpske, odnosno nije jasno zbog čega on uopšte spominje Federaciju BiH ako je on već ministar finansija Republike Srpske, a njegova partija teži ka potpunoj političkoj i ekonomskoj emancipaciji Srpske, ili makar tako saopštava javnosti.

Drugi, suštinski razlog problematičnosti stava g. Tegeltije leži u samoj materijalnoj neosnovanosti njegovog prijedloga. Zbog čega je potrebno da se ujednače poreski sistemi Srpske i Federacije BiH? Pa upravo bi ova dva entiteta trebala da se takmiče oko toga čiji će poreski sistem biti fleksibilniji i po privredu i poreske obveznike povoljniji i ugodniji. Republika Srpska, odnosno njen ministar finansija, treba da prestane da kukumavči za ujednačavanjem poreskih sistema, te da počne sa kreiranjem daleko stimulativnijeg i manje opterećujućeg poreskog sistema Republike Srpske. Poenta je, podvlačim, da se poreski sistemi takmiče u svojoj povoljnosti po poreske obveznike, a da potom privrednici sami odluče gdje im je povoljnije da registruju svoja preduzeća, odnosno da obavljaju poslovnu djelatnost.

Na kraju krajeva, upravo je poreska konkurencija jedan od osnovnih mehanizama koji stoji državi, entitetu ili opštini kad je uloga ovih subjekata u ekonomskoj politici u pitanju. Tako, primjera radi, član 8. Zakona o porezu na nepokretnosti Republike Srpske predviđa da poreska stopa na nepokretnosti ne može biti manja od 0,05% od procjenjene vrijednosti nepokretnosti, niti veća od 0,50% procjenjene vrijednosti te nepokretnosti, dok je na skupštinama opština i gradova da autonomno odluče kolika će tačno biti poreska stopa u tom definisanom rasponu. Odnosno, poenta je da same lokalne samouprave učestvuju u kreiranju jednog segmenta fiskalne politike a kako bi se među sobom takmičile oko stvaranja povoljnijeg poreskog a samim tim i privrednog ambijenta. Jer, da nema tog takmičenja male i nerazvijene opštine ne bi imale ni teoretsku šansu da privuku investitore i privrednike sebi, a pored većih i razvijenijih opština i gradova.

Dakle, smisao ekonomije jeste u takmičenju, pružanju povoljnijih uslova za krajnje korisnike neke usluge/proizvoda, u najširem smislu riječi. Ako ministar finansija nije sposoban da stvori poreski sistem koji može da parira onom u Federaciji BiH, odnosno ako traži da Federacija BiH spusti ljestvicu kako bi je Republika Srpska dostigla u oblasti fiskalne politike, onda mi imamo ministra finansija koji iz nekog razloga nije sposoban da kvalitetno radi svoj posao. I to je to, tu nema mjesta kukanju i žalopojkama.

Prema tome, Republika Srpska treba da ima konkurentnije (čitaj: niže) poreze od Federacije BiH, u svakoj sferi, a pogotovo u onoj privrednoj. Spustite, gospodo, poreze za koje imate ustavnu ingerenciju, budite konkurentniji ne samo od Federacije BiH nego i od svih zemalja u regiji, i nećete imati više nikakav problem sa neujednačenim poreskim sistemima.

Jer, ta neujednačenost, odnosno mogućnost neujednačenosti jeste jedna od značajnijih razvojnih šansi privrede Republike Srpske. I zato je ne treba uništiti, nego je jačati i iz nje izvlačiti plodove.