Prije tri godine pisao sam kolumnu povodom prve transakcije Penzijskog rezervnog fonda Republike Srpske (PREF). Tada sam, između ostalog, napisao da je do osnivanja PREF-a upravljanje Fonda PIO akcijama preduzeća stečenim u procesu privatizacije trebalo biti bolje i da su olako propuštene prilike za bilo kakvo uvećanje imovine fonda. Da li je upravljanje od 2011. bilo bolje? Odgovor leži u trenutnoj strukturi imovine fonda, prihodima, broju preduzeća u portfelju i rezultatima.

Pri osnovanju fond je imao je učešće u vlasništvu u 770 preduzeća, a trenutno ima u 500. U međuvremenu je ostvario transakcije u vrijednosti od oko 100 miliona KM, čime predstavlja najvećeg investitora na Banjalučkoj berzi. Takođe, na svim do sada održanim skupštinama akcionara predstavnici fonda su glasali lično ili pismeno, nudili svoju pomoć društvima, a u 30-ak slučajeva, pokrenuta je procedura za obeštećenje fonda kao nesaglasnog akcionara.

Iz ove perspektive, može se reći da su zaposleni u Društvu za upravljanje PREF-om (u)radili obiman posao i da su povjerenom imovinom upravljali na profesionalan način koji je prepoznat u domaćoj, ali i stručnoj javnosti, jer je PREF jedini penzioni fond iz regije koji je evidentiran u zvaničnim statistikama OECD-a. Iz izvještaja je vidljivo da najveći dio portfelja prenzionih fondova čini imovina od koje se ostvaruju prihodi od kamata poput obveznica, depozita i trezorskih zapisa. Vrijednost ovakve imovine u PREF-u je oko 50 miliona KM ili oko 20 odsto.

Dakle, smanjen je broj akcija preduzeća koje ne ostvaruju profit, a dobijeni novac uložen je u depozite i obveznice od kojih se ostvaruju redovni prilivi. Danas, iznos imovine kojom upravlja PREF, obračunata po metodologiji po kojoj se obračunava vrijednost imovine ZIF-ova, iznosi oko 260 miliona KM. Prema Zakonu o PREF-u, godišnja neto dobit ostvarena poslovanjem fonda može se isplatiti za finansiranje tekućih penzija, pod uslovom da iznos isplaćene neto dobiti ne bude veći od 50 odsto vrijednosti primljenih u novcu od dividendi i kamata. Dakle, ukoliko bi godišnje bio ostvarivan prinos na kapital proporcionalno dosadašnjem, od čega bi polovina išla za isplatu penzija, svaki penzioner u Republici Srpskoj godišnje može očekivati tek za nekoliko maraka veću mjesečnu penziju. Naravno da pri nepromjenjenim drugim okolnostima po penzionere, to nije značajan iznos. Ilustracije radi, opravdanost njihove strategije možemo potkrijepiti i činjenicom da su ulaganje u obveznice Republike Srpske pratili i investioni fondovi iz SAD-a. Tri Američka fonda su u protekle dvije godine stekli obveznice Republike Srpske u vrednosti većoj od 15 miliona KM. (Fondovi International Income Portfolio i Emerging Markets Local Income Portfolio su u poslednjih godinu dana povećali izloženost prema obveznicama RS sa 2,6 na 8,8 miliona i 2,05 na 3,04 miliona KM. )

Na kraju, kvalitet strategije PREF-a manifestuje se i kroz do sada isplaćene dividende, rastu prihoda i većoj sigurnosti imovine. Naime, PREF od osnivanja opravdava svoje postojanje: ostvaruje dobit i isplaćuje dividendu Fondu PIO. Od dijela ostvarene dobiti iz 2013. (ukupno 7,4 miliona KM) je i prošli mjesec isplaćena dividenda Fondu PIO u iznosu od 6,8 miliona KM. Takođe, ukupna vrijednost isplaćenih dividendi u prethodne tri godine je 18,7 miliona KM. Za ovaj broj penzionera to nije mnogo, ali ipak - uliva nadu.

Kolumna objavljena u EuroBlicovom dodatku "Novac"