Milioni KM su potrošeni na promašene, nikad završene projekte od kojih su često najveću korist imali ljudi iz vlasti i njihovi saradnici. 

„Dobro si ikako izišao. Ovo je selo nema ga goreg u svijetu. Zapostavljeno od svih“, kaže Alija Buljetović iz Mjesne zajednice Bukovik u Opštini Breza. Na pitanja o dvojici opštinskih načelnika i njihovoj petogodišnjoj izgradnji seoskog vodovoda najprije duboko uzdahnu pa namršti čelo. 

(Alija Buljetović, kaže da opštinska vlast zapostavlja potrebe mještana Mjesne zajednice Bukovica)

„Jedni su napravili šaht. Pa ne valja. Pa došli drugi napravili, eno gore drugi. Ništa ne rade niti će išta ikad uraditi do kraja. Nit ćemo te vode ikad imati“, kaže dok odmahuje rukom ka raskopanoj raskrsnici pokrivenoj debelim snijegom. 

Izgradnju vodovoda u Bukoviku je još 2013. godine počeo Halil Tuzlić, tadašnji načelnik Breze. Radove je izvodila njegova firma TB Inženjering. Kako sam kaže, firmu je preveo na drugu osobu da ne bi bilo sukoba interesa. 

(Halil Tuzlić, najavljuje da će se na narednim izborima ponovo kandidovati za načelnika Breze)

Izgradnju je nastavio današnji načelnik Munib Zaimović, izabran krajem 2016. godine. Vodovod još nije završen, a do sada je građane koštao skoro 400 000 KM, pokazuju podaci Opštine. Za taj novac su mještani Bukovika dobili razrovane ceste, skoro neprohodne u kombinaciji sa snijegom. 

(Munib Zaimović, kaže da je Opština Breza pokrenula brojne projekte koji će popraviti kvalitet života građana)

Vodovod u Bukoviku je samo jedan u nizu promašenih projekata opštinske vlasti koji su građani Breze koštali mnogo novca i živaca. Tu je još i „punoljetna“ ali nikad dovršena gradska sportska dvorana. Njeno otvaranje se ne nazire ni nakon osamnaest godina izgradnje, koja je građane koštala skoro dva miliona KM. Izgradnja vodovoda u naselju Slivno, koju je tadašnji načelnik Tuzlić 2013. godine takođe povjerio vlastitoj firmi TB Inženjering potpisavši s njom ugovor vrijedan više od 540 000 KM. Prva faza izgradnje stanova za Rome vrijedna 200 000 KM, koja takođe traje duže od pet godina. 

(U bazi firme TB Inženjering danas nema nikoga i izgleda napušteno)

Poslovanja malih opština poput Breze su rijetko pod lupom Kancelarije za reviziju institucija Federacije Bosna i Hercegovine. Tako je i poslovanje Opštine Breza prvi put revidirano tek 2016. godine kada je načelnik Tuzlić bio na odlasku. Poslovanje je ocijenjeno negatvno jer su revizori utvrdili niz nezakonitosti i rijetko viđenu netransparentnost potrošnje javnog novca. U toku je krivična istraga koju je 2018. godine Tužilaštvo Zeničko-dobojskog Kantona (ZDK) pokrenulo protiv Tuzlića na osnovu Izvještaja revizije. Uz to je opštinski pravobranitelj Dženana Telalović po službenoj dužnosti pokrenula dva parnična postupka protiv firme svog bivšeg načelnika Tuzlića, zbog neispunjenih ugovora o izgradnji vodovoda u naseljima Bukovik i Slivno. U toku je i krivični postupak protiv Tuzlića pred sudom u Zenici, pokrenut po krivičnoj prijavi da je nezakonito isplaćivao jednokratne pomoći ljudima koji nisu ispunjavali uslove. Tuzlić kaže da se ne osjeća krivim i da je uvijek bio humanitarno orijentisan te da je ponosan što je mogao pomoći ljudima. 

(Dženana Telalović, pravobraniteljica Opštine Breza kaže da je Opština pokrenula zakonske procese koje ne želi komentarisati jer su u toku)

„I to je sveukupno za 4 godine podijeljeno 250 000 do 300 000 KM. Od 10 KM do 1000 KM. Djeci za liječenje i takve stvari.“ 

Kaže da postoji mala mogućnost da je dobio i neko ko nije zaslužio, i da nije uvijek bio prisutan pa su taj posao nekad preuzimali zaposlenici njegovog kabineta. 

„Možda me je neko i slag'o koga ne poznajem. Ili bilo koga od nas u kabinetu.“ 

Tužilaštvo je u ovom predmetu iznijelo završne riječi, a slijede i završne riječi odbrane te se uskoro može očekivati donošenje presude.  

Vodovod u Bukoviku 

Petak je popodne i iz džamije u Bukoviku izlazi grupa muškaraca koja se pridružuje razgovoru njihovog komšije Alije Buljetovića sa novinarom. Objašnjavaju da odavno imaju „svoju vodu“ odnosno stari vodovod. Voda im slobodnim padom stiže sa izvora nedaleko iznad sela ali je snabdijevanje neredovno. Cijevi stare i plitko zakopane. Smrzavaju i pucaju ako ne zavrnu vodu zimi pa su im česme često suhe. 

„Snalaze se ljudi kako ko“, objašnjavaju. Kažu da ne znaju koji je stručnjak smislio kopanje skupog novog vodovoda dugog 5 kilometara i pumpanje vode uzbrdo, umjesto da se popravi i proširi kapacitet postojećeg vodovoda. 

„Kud nije pametnije bilo dovesti vodu odozgo?“ 

Kažu da je Opština 2013. godine od njih tražila da plate 400 KM po domaćinstvu ako žele novi vodovod i redovno snabdijevanje vodom. Nekima je to bilo sumnjivo pa nisu pristali učestvovati. Jedan od njih prepričava kako je opštinarima još tada rekao: „Dovedite vi prvo vodu, pa ću ja onda platiti priključak“.

„Znaš kome se unaprijed plaća? Samo prostitutki,“ dodaje kroz smijeh. 

Mještani su tada prikupili 21 350 KM od čega je načelnikovoj firmi TB inzenjering otišlo 11 860 KM. Opština Breza je uzela 2 500 KM, dok je 4 750 KM dato firmi Perspektiva-inženjering iz Visokog za izradu glavnog projekta, pokazuju podaci Mjesne zajednice. Opštinska vlast je 260 KM od prikupljenog novca čak uspjela pojesti i popiti odnosno, prevedeno na jezik javnih službenika, potrošiti za reprezentaciju.

Glavni projekt je uradila firma Perspektiva-inženjering iz Visokog pa je načelnik Opštine Tuzlić raspisao javni poziv i sklopio okvirni sporazum sa svojom firmom TB Inženjering vrijedan oko 286 000 KM. Prva faza radova je plaćena skoro 104 000 KM iz Programa vodnih naknada ZDK. 

Druga faza je završena tokom 2015. godine i koštala je skoro 103 000 KM, premašivši ugovorenu cijenu od oko 73 000 KM. Ugovor o trećoj fazi izgradnje vrijedan skoro 120 000 KM je sklopljen pred lokalne izbore 2016. godine i trebao je biti završen za 60 dana. Na izborima je izabran novi načelnik Munib Zaimović. 

Po isteku ugovorenog roka nadzorni organ je Opštini dostavio izvještaj u kojem je navedeno da je urađeno tek četvrtina ugovorenih radova iz treće faze. Novi načelnik je u decembru 2016. godine raskinuo ugovor. Uz prisustvo nadzornog organa je izvršena primopredaja izvedenih radov i utvrđeni su nepravilnosti kako tehničke dokumentacije tako i izvedenih radova. 

Naredne godine je novi načelnik tužio firmu svog prethodnika i raspisao novi tender za izradu Projekta izvedenog stanja sa dopunom za trase vodovoda. Izabrana je firma IBIS iz Zavidovića. Na osnovu nove projektne dokumentacije i novog tendera posao je dodjeljen Konzorciju firmi Hydra i Sela sa kojim je u februaru 2018. godine sklopljen Ugovor vrijedan oko 154 000 KM. 

Mještani Bukovika su izgubili svaku nadu da će voda ikada poteći iz novog vodovoda. Kažu da je neshvatljivo da ni od koga u Opštini ne mogu dobiti smisleni odgovor na pitanje šta se dešava i kada će vodovod profunkcionisati. Predsjednica Mjesne zajednice Aida Buljetović kaže da je prema informacijama koje je dobila iz Opštine problem sa pumpom i izvođač čeka neke dijelove kako bi ona mogla profunkcionisati. 

Firma bivšeg načelnika Tuzlića TB Inženjering je između 2011. i 2015. godine dobila javne poslove širom FBiH vrijedne najmanje 11 miliona KM, pokazuju podaci iz Baze javnih nabavki Centra za istraživačko novinarstvo. Danas baza u kojoj je smještena mehanizacija firme izgleda napušteno i više podsjeća na otpad nego na ozbiljnu firmu. Tuzlić kaže da je firma „ranjena“ jer ima oko 2 miliona KM nenaplaćenih potraživanja od raznih opština i institucija među kojima je i Breza. On ističe i da je jedan od odbornika podnio krivičnu prijavu protiv njega jer je davao poslove svojoj firmi ali da je oslobođen.  

„Prijavio da smo mi vodovode radili, davali firmi da radi, ovo ono. Za sve tendere sam oslobođen. Tu je bilo 20 raznih projekata navedeno u prijavi. Tu sam im'o 3 godine SIPU. I pred kraj je pokrenut proces i to su predali u Kantonalno tužilaštvo. I tu sam oslobođen. I dobio sam papir da sam oslobođen“, kaže i pokazuje dopis Tužilaštva iz oktobra 2016. godine gdje stoji da se istraga protiv njega za zloupotrebu položaja obustavlja. 

Kaže da je novi načelnuk prekinuo sve ugovore sa firmom TB Inženjering iako je on oslobođen odgovornosti. 

„I tužili smo ih i mislim da će ih to koštat oko 200 000KM. To je 4-5 projekata.“

Za nikad okončanu izgradnju vodovoda u naseljima Bukovik i Slivno krivi mještane.    

„Ovi vodovodi su opstruisani od strane mještana. Nisu dali da se radi. Završilo bi se i to.“

Sportska dvorana i stanovi za Rome

Vedad Jusić je predsjedavajući OV Breza koje broji dvadeset odbornika. Iako je predsjedavajući u opoziciji, kaže da je Tuzlić zaista ostavio katastrofalno stanje u Opštini, ali da je još poraznija činjenica da je i aktuelni načelnik Zaimović nastavio istim putem. Kaže da je aktuelni načelnik kupio lojalnost 14 odbornika tako što je nezakonito zaposlio njih ili članove njihove porodice u opštinskim organima vlasti. Tako je obezbjedio većinu glasova koji nekritički usvajaju sve odluke. 

(Vedad Jusić, predsjedavajući Opštinskog vijeća Breza kaže da i aktuelni načelnik troši budžet kao i njegov prethodnik, zanemarujući potrebe građana)

Tako su usvojeni budžeti kojima su predviđena povećanja za plate, paušale, naknade u komisijama, reprezentacija, a projekti od interesa građana su ponovo gurnuti na marginu. 

Jusić objašnjava da je gradnja gradske sportske dvorane počela 2001. godine kada je tadašnji gradonačelnik uložio oko 100 000 KM. Njegov naslijednik je od 2004 – 2012 uložio oko 1,6 miliona KM. A Tuzlić i Zaimović su u proteklih šest godina uložili oko 150 000 KM. To pokazuje da opštinska vlast nije usmjerena ka ispunjavanju potreba građana već vlastitih. 

(Gradska dvorana - građani su prestali očekivati otvaranje Gradske dvorane u Brezi čija izgradnja traje već duže od 18 godina)

Kaže da je izgradnja stanova za Rome trebala davno biti okončana i da su spremni učestvovati CRS i OSCE, kao i vlast na državnom nivou. Prva tranša od oko 200 000 KM je bila uplaćena, a Tuzlić je to nenamjenski potrošio i tako prevario Rome. 

Isto tako stvari vidi i Sejad Pašić, predsjednik Udruženja građana Romsko srce iz Breze. Kaže da je švicarski Karitas ustuknuo od saradnje nakon što je Tuzlić nenamjenski potrošio novac namjenjen za izgradnju te da je predstavnik Karitasa tražio da novac bude na njihovom računu kako ne bi došli u situaciju da sve bude spremno, a da novca na opštinskom računu opet ne bude.    

(Sejad Pašić, predsjednik Udruženja građana „Romsko srce“ na lokaciji na kojoj Opština već godinama planira srušiti stari objekat i izgraditi stambenu zgradu)

Bivši načelnik Tuzlić kaže da Stanovi za Rome nisu izgrađeni jer zemljište nije bilo otkupljeno od rudnika. 

„A nije rudnik htio da proda meni. I mi smo preumjerili na prioritetnije stvari da sredstva ne stoje. I ona su vraćena. Da su htjeli prodat ja bih to završio za mandat. Jer je i država davala pare i drugi izvori.“ 

Na pitanje, zar nije bilo druge lokacije za izgradnju, Tuzlić odgovara: „Nismo ih htjeli u grad, a nema ni mjesta. Nismo ni na selo. Oni su u principu odabrali nešto što odgovara svima. Uglavnom nije rudnik dao tu zemlju. Evo što oni (nova opštinska vlast) nisu izgradili. Već treća godina.“

Novi načelnik Breze Munib Zaimović ostavlja utisak nervoznog čovjeka koji govori mnogo i brzo, te skače sa teme na temu zbog čega je teško dobiti konkretan odgovor na pitanje. Njegova saradnica, pravobranitelj Dženana Telalović nije uspjela izgovoriti više od nekoliko rečenica tokom jednosatnog intervjua. 

Zaimović kaže da je usvojio većinu od 32 preporuke federalnih revizora. Međutim, dokumenti koje je dao novinaru kao dokaz datiraju iz aprila 2017. godine i pokazuju da je u potpunosti usvojeno tek 12 preporuka dok je usvajanje ostalih još uvjek u toku.  

Nermin Omerović je u ranim tridesetim godinama i cijeli život je proveo u Brezi. Njegova radnja sa tehničkom robom je preko puta nedovršene gradske dvorane. Kaže da loše stanje u Opštini popravljaju jedino blizina Sarajeva i Rudnik Breza u kome radi polovina radno sposobnih stanovnika. Kaže da „para je malo, a i ovo što ima to se razgrabi brzo.“

Kao primjer navodi gradski bazen. 

„Opština to kako ko na vlast dođe nagodi nekom svom na dvije na tri godine. I niko neće marke da uloži. A mogli su od njega napravit kompleks da se zemlja trese, da dolazi raja i iz Sarajeva. Jer okolina Breze Visoko, Vareš, Ilijaš, niko nema bazena. A ovo je fenomenalan kompleks a neiskoriušten.“  

*Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)

Frontal