Bogoslovija, podignuta 1615. godine, ujedno i prva škola za sveštena lica kod Srba, iznjedrila je veliki broj episkopa Srpske pravoslavne crkve, a đaci koji u njoj sada borave školovanje uglavnom nastavljaju studijama na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu.

Oni su i žižak koji povezuje sadašnjost manastira iz 14. vijeka sa dalekom prošlošću, kada je na tom mjestu, prema istoričaru Lucijusu, propovijedao i sam apostol Pavle.

Vjeruje se da je manastir podignut upravo na mjestu gdje je apostol Pavle širio hrišćanstvo.

A ispod manastira i danas su nedovoljno istražene katakombe, stare oko 2. 000 godina, gdje su se skrivali prvi hrišćani progonjeni od strane Rima.

U katakombama se i danas mogu vidjeti iscrtan prvi hrišćanski simobol - riba, ali i Hristov monogram, Hi-Ro, simbol pobjede svih koji su sa Hristom i za Hrista, zbog čega manastir privlači veliki broj vijernika, turista i istraživača iz cijele Evrope.

Do manastira u kanjonu rijeke Krke stiže se vijugavim putem, koji prati živopisan predio sa jezerima i vodopadima, u okviru Nacionalnog parka Krka.

Manastir se nalazi između Šibenika i Knina, a najbliže mu je tri i po kilometara udaljeno Kistanje, u čijoj blizini je u prvom vijeku nove ere rimski car Klaudije sagradio vojni logor Burnum.

Ušuškani u zelenilu, miru i tišini vire manastirska crkva i Bogoslovija i na prvi pogled ne može se naslutiti koju tajnu manastir krije, a osim katakombi jedna od njih je da ga je podigla srpska princeza Jelena, sestra cara Dušana, sa monasima iz Svete zemlje, Jerusalima, 1350. godine.

Jelena je bila kćerka Stefana Dečanskog, udata za hrvatskog kneza Mladena Trećeg Šubića.

Napravila je zdanje zajedno sa monasima iz manastira Svetog arhistratiga Mihaila, kojeg je podigao srpski kralj Milutin početkom 14. vijeka unutar zidina Starog grada u Jerusalimu, neposredno u blizini crkve Svetog Groba (crkve Vaskrsenja Hristovog) i Grčke patrijaršije, gdje je Hristos razapet.

Zbog toga je manastirska crkva u Krki i posvećena arhangelu Mihailu.

O velikoj duhovnoj i kulturnoj svetinji Dalmacije sada brinu samo četiri monaha i dva iskušenika na čelu sa igumanom manastira ocem Sevastijanom, ali su tu i ljudi koji im pomažu, a stalno je prisutan i vodič Nacionalnog parka Krka.

Katakombe ispod manastira su velikim dijelom zazidane, a njihov centralni dio je upravo ispod oltara to jest ikonostasa manastirske crkve.

Ljudi tog kraja pričaju da su se katakombe nekada protezale i kilometrima na području Krke.

U centralnom dijelu katakombi, pored teškog mraka koji pokušava da uguši svjetlost sijalice, ambijent čini da gotovo da može da se osjeti strah progonjenih ranohrišćana, ali i zrno vjere i nepokolebljivosti koje je isklijalo i iznjedrilo nad zemljom crkvu.

U katakombama se nalaze grobovi hrišćana koji su tu sahranjivani, a mogu se vidjeti i njihove kosti.

U manastirskoj crkvi, čija kupola je ove godine obnovljena, a prije četiri godine i krov, ističe se ikonostas sa ukupno 55 ikona nastalih u periodu od 15. do 19. vijeka.

Posebno su vrijedne one iz 17. vijeka, a smatra se da je njihov autor Mihailo Damaskin, mada se nije potpisao, ali se, kažu stručnjaci, prepoznaju po njegovom stilu.

U crkvi se čuvaju čestice svetiteljskih moštiju, kao što su sv. Trifuna, sv. Nikole, sv. Antipe, sv. Haralampija i drugih.

Manastir Krka sačuvao je i bogatu riznicu, koja je početkom rata na prostoru Hrvatske sklonjena u Beograd.

U nju su, tokom duge istorije manastira, dospijevale brojne dragocjenosti iz Jerusalima, sa Svete gore, iz Venecije i carske Rusije, kao što su epitrahilj Svetog Save i Oktoih Božidara Vukovića.

Takođe, knjige Vuka Stefanovića Karadžića i Dositeja Obradovića na kojima su oni ispisali posvetu manastiru Krki.

Zatim paterik (knjiga sa pričama o monaškim podvizima) iz 1346. poznat kao "bugarski" na čijim koricama piše: "Sija Knjiga manastira Vilendara".

Puno je srpskih velikana koji su posjećivali manastir Krku: Dositej Obradović, Gerasim Zelić, Simo Matavulj, Nikola Tesla, Mirko Korolija, Miloš Crnjanski, Vladan Desnica...

Prema podacima Eparhije dalmatinske, tokom devedesetih godina prošlog vijeka manastir je bio pokraden, ali ne značajno, pošto su ga hrvatske vlasti zaštitile od vandalizma.

Zatim je zapustio u periodu od 1995. do 1998. godine.

Bogoslovija je bila premještena najpre na Divčibare, a potom u Srbinje, nekadašnju Foču, ali je 2001. godine obnovljena nastojanjem episkopa Dalmatinskog Fotija.

Inače, u manastir Krku je krajem 1998. najprije došao mladi monah Gerasim, a potom i otac Dositej, kao i otac Mihailo.

Sa njima je manastir postao opet duhovni centar i svjetionik pravoslavnih Dalmatinaca.

Izvor: b92