Dakle, jedna od najvećih pojava u BiH je korupcija u javnim nabavkama preko kojih se na godišnjem nivou izvuku milioni, a bez ikakve odgovornosti. 

Iako Zakon o javnim nabavkama BiH u članu 3 kaže „ugovorni ogran dužan je da postupa transparentno, da se u postupku javne nabavke prema kandidatima/ponuđačima ponaša jednako i nediskriminirajuće, na taj način da obezbijedi pravednu i aktivnu konkurenciju, s ciljem najefikasnijeg korišćenja javnih sredstava, u vezi sa predmetom nabavke i njegovom svrhom“, reklo bi se da se upravo tog člana iz Zakona o javnim nabavkama niko ne pridržava. U većini slučajeva konkursna dokumentacija je uvijek prilagođena jednoj strani, odnosno jednom ponuđaču, što dovodi i do smanjenja broja ostalih ponuđača u javnim nabavkama jer se upravo oni povlače od učestvovanja na tenderima zbog „namještanja“.

(Tenderska dokumentacija Lutrija Republike Srpske)

Upravo slučaj gdje je tenderska dokumentacija prilagođena jednoj strani desila se sa Lutrijom Republike Srpske. Naime, Lutrija RS je u decembru prošle godine objavila tendersku dokumentaciju za nabavku usluge agencije za marketing, gdje ponuđač, u cilju dokazivanja tehničke i profesionalne sposobnosti, treba dostaviti dokaz o zastupništvu medijske kuće koja vrši reemitovanje izvlačenja brojeva u lutrijskoj igri na sreću LOTO 7 od 39 brojeva i igri na sreću TV Bingo (Lutrija RS, prema zaključenom ugovoru sa Državnom lutrijom Srbije, ima ugovorenu obavezu da obezbijedi marketing na televiziji koja vrši reemitovanje navedenih igara na sreću). Dakle, u cilju dokazivanja ponuđač mora dostaviti Izjavu izdatu od strane televizijske kuće.

(Tenderska dokumentacija Lutrija RS; decembar 2018.)

Uprkos činjenici što se radi o otvorenom postupku, navedeni kriterijum iz tendera upućuje na samo jednog ponuđača i samim tim eliminiše i diskriminiše ostale ponuđače na tržištu.

„To je diskriminatoran uslov jer se ne smije upućivati na jednog ponuđača. Nije ni u skladu sa osnovnim principima Zakona o javnim nabavkama“, kazali su iz UG „Tender“.

Upravo se ovim kriterijumom upućuje na jednog ponuđača, a to je „Red Box Media“. Kako je portal Capital  već pisao, ovu marketinšku firmu poznatu i kao „Crveni mediji“, osnovali su Pavle Ćorović, inače zet člana Predsjedništva BiH iz Republike Srpske Milorada Dodika i sin njegovog kuma Mile Radišića, Renato Radišić. „Red Box Media“ je društvo sa ograničenom odgovornošću za grafički dizajn, oglašavanje, trgovinu i usluge, export-import a osnovano je u Laktašima 25. jula 2017. godine.

Prema informacijama do kojih smo došli, firma „Red Box Media“ jedina posjeduje ugovor sa Alternativnom televizijom Banja Luka koja emituje i reemituje emisije Državne lutrije Srbije.

Javne nabavke su često i predmet analize Transparency International BiH, a podaci Agencije za korupciju i koordinaciju borbe protiv korupcije BiH kaže da se najviše prijava na korupciju odnosi na javni sektor i postupke javnih nabavki.

„Pored toga što je upitno na koji način ponuđač može da ima ekskluzivno pravo zakupa medijskog prostora, nejasno je i koji je zakonski osnov za traženje ovog dokaza. Zakon o javnim nabavkama BiH u dijelu tehničke i profesionalne sposobnosti u postupku nabavke usluga predviđa da ugovoreni organ može zahtijevati jedan ili više dokaza o tehničkoj i profesionalnoj sposobnosti kandidata, te iste taksativno navodi, ali ovako postavljen uslov ne postoji. Ukoliko je riječ o zaista specifičnoj nabavci koja je ekskluzivno pravo iz člana 21. stav 1. tačka c) ugovorni organ mogao je primijeniti pregovarački postupak bez objave obavještenja“, kažu u Transparency International.

Takođe, naglašavaju da je u ovoj nabavci veoma zanimljiv način na koji je postavljen i kriterijum ekonomski najpovoljnije ponude, odnosno previsoko postavljen rok plaćanja.

„Tako hipotetički može se doći u situaciju da ukoliko ponuđač "A" ponudi procijenjenu vrijednost od 25.000 KM  i rok plaćanja od 60 dana, a ponuđač "B" postavi rok plaćanja 30 dana, on neće proći čak i da ima 80.000 KM nižu cijenu, čime se dovodi u pitanje najefikasnije korištenje javnih sredstava u vezi s predmetom nabavke i njegovom svrhom, što je jedan od opštih principa Zakona o javnim nabavkama“, objašnjavaju u  Transparency International.

Podsjetimo, najveći pojedinačni akcionar Lutrije Republike Srpske je Akcijski fond Republike Srpske kojim upravlja Investiciono-razvojna banka Republike Srpske (IRBRS) SA 65%, a ostalih 35% je u vlasništvu privatnih i državnih fondova te malih akcionara.

Za sada, čuvena „četiri principa“ koja su važeća u Zakonu o javnim nabavkama, transparentnost, nediskriminacija, aktivna konkurencija i najbolja vrijednost za novac, u Bosni i Hercegovini ostaju samo mrtvo slovo na papiru, između teorije i prakse, koja čekaju neka bolja vremena kada će se možda i poštovati.

Odgovor od Lutrije Republike Srpske na pitanje zašto su stavili taj kriterijum kada je jasno da će na taj način eliminisati ostale ponuđače na tržištu, ali ni odgovore od ATV-a nismo dobili do zaključenja ovog teksta.

*Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)

Frontal